پیش در آمدی بر تئاتر پست مدرن

دکتر مسعود دلخواه

اشاره:

امروزه كمتر حوزه‌اي از علوم، فلسفه، هنر، ادبيات و مطالعات فرهنگي، اجتماعي، سياسي را مي‌توان يافت كه در آن بحث و نقد و نظر در رابطه با «پست‌مدرنيسم» نباشد. موضوعات «پست‌مدرنيسم»، «اجراهاي پست‌مدرنيستي» و «تئاتر پست‌مدرن» در سالهاي اخير در دانشگاههاي معتبر جهان تا بدان حد مورد توجه قرار گرفته است كه واحدهاي درسي مستقلي ويژة اين موضوعات در دپارتمانهاي مختلف ارائه و تدريس مي‌شود. براي نمونه؛ دپارتمان تئاتر و ادبيات نمايشي كالج ابرلين در آمريكا، از سال 1990 ميلادي، درسي تحت عنوان «تئاتر مدرن و پست‌مدرن» را به واحدهاي درسي دانشجويان اضافه كرده است. همچنين، ارائه چند واحد درسي با عنوان «اجراهاي پست‌مدرنيستي» در دپارتمان «تئاتر و مطالعات اجرا» در دانشگاه ساري انگلستان، نمونة ديگري از اهميت دادن به موضوع پست‌مدرن در تئاتر و هنرهاي نمايشي است. از اين نمونه واحدهاي درسي در دانشگاهها و كالجهاي اروپا و آمريكا بسيارند.
تدريس واحدهاي درسي فوق و مشابه آنها، براي دانشجويان موقعيتهايي را فراهم مي‌آورد تا درك خود از «پست‌مدرنيسم» و رابطة آن با «اجراهاي تئاتري» را مورد بررسي و آزمايش قرار دهند. ارائة چنين درسهايي به شكل مستقل، باعث بحثهاي جد‌ّي و همه‌جانبه دربارة خلاق‌ترين و تازه‌ترين پيشرفتها در تئاتر و فرهنگ رو به گسترش هنرهاي نمايشي گشته، پست‌مدرنيسم را به مثابة يك فعاليت هنري و همچنين به عنوان راه و روشي براي درك هنر‌ِ اواخر قرن بيستم و اوايل قرن بيست و يكم مورد توجه قرار مي‌دهد.
مسلماً، دانشگاههايي كه چنين واحدهاي درسي ارائه مي‌كنند، در كنار آن و هم‌زمان، كتابخانه‌هاي خود را با آخرين كتابها و مجلات در زمينة پست‌مدرنيسم و هنر پست‌مدرن پ‍ُر كرده‌اند، در نتيجه، مواد و اطلاعات لازم براي آموزش را در اختيار مدر‌ّسان و دانشجويان قرار مي‌دهند. براي مثال، دانشگاه ساري انگلستان با معرفي بيش از 60 كتاب و مجلة تئاتري روز با دهها سايت اينترنتي معتبر، زمينة لازم براي رسيدن به دركي عميق و همه‌جانبه از تئاتر و اجراهاي پست‌مدرن را براي علاقه‌مندان فراهم مي‌آورد.